Opname in de Topstukkenlijst

Het Topstukkendecreet moet ervoor zorgen dat zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen in Vlaanderen niet verloren gaan. Op basis van het decreet wordt een Topstukkenlijst samengesteld met voorwerpen en verzamelingen waarvoor speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen gelden. Deze voorwerpen en verzamelingen komen ook in aanmerking voor restauratiesubsidies.

Informatie over wat wel en niet is toegestaan met de stukken en de procedures om een topstuk in bruikleen te geven, uit te voeren of te restaureren, wordt aan de eigenaars en beheerders persoonlijk meegedeeld.

De Topstukkenlijst bestaat uit twee hoofdafdelingen:

• individuele voorwerpen
• verzamelingen.

Beide hoofdafdelingen worden onderverdeeld in de volgende afdelingen: 

• archeologisch erfgoed
• historisch erfgoed
• cultuurhistorisch erfgoed
• artistiek erfgoed
• wetenschappelijk erfgoed.

Selectiecriteria

Het Topstukkendecreet hanteert een lijstensysteem: er wordt een beperkte lijst opgesteld van de topstukken waarop de wet van toepassing is. Enkel de zwaargewichten die beantwoorden aan de strenge selectiecriteria zeldzaam en onmisbaar worden op de lijst van het roerend cultureel erfgoed geplaatst. 

Zeldzaam betekent dat er zich uiterst weinig andere gelijke of gelijksoortige voorwerpen of verzamelingen in dezelfde staat in Vlaanderen bevinden. 

Onmisbaar betekent dat het voorwerp of de verzamelingen minstens één van de volgende vier eigenschappen bezit: een bijzondere waarde voor het collectieve geheugen, een schakelfunctie, een ijkwaarde of een bijzondere artistieke waarde.

• De bijzondere waarde voor het collectieve geheugen houdt in dat het voorwerp of de verzameling een duidelijke herinnering is aan onder meer personen, instellingen, gebeurtenissen of tradities die belangrijk zijn voor de cultuur, de geschiedenis of de wetenschapsbeoefening in Vlaanderen.
• De schakelfunctie betekent dat het voorwerp of de verzameling een relevante schakel vormt in een ontwikkeling die belangrijk is voor de evolutie van de kunst, de cultuurgeschiedenis, de archeologie, de geschiedenis of de wetenschapsbeoefening.
• IJkwaarde houdt in dat het voorwerp of de verzameling een belangrijke bijdrage vormt in het onderzoek of de kennis van andere belangrijke voorwerpen in de kunst, de cultuur, de archeologie, de geschiedenis of de wetenschap.
• Bijzondere artistieke waarde duidt op het artistieke belang van het voorwerp of de verzameling in vergelijking met de gekende kunstproductie.

Cumulatieve criteria

Een kandidaat-topstuk moet zeldzaam én onmisbaar zijn.